Türk Tabipleri Birliği (TTB), kanser taramaları ile ilgili açıklama yaparak, pandemi döneminde düzenli yapılamayan taramaların deprem bölgeleri ve ülke genelinde yaygınlaştırılmasına ilişkin açıklama yaptı. TTB “Kanser tüm dünyada önde gelen ölüm nedenlerinden biridir. Kanserden ölümlerin önlenmesinde hastalığın erken teşhis ve tedavisi büyük önem taşımaktadır. Ülkemizde Sağlık Bakanlığı’nın Ulusal Kanser Kontrol Programı kapsamında kadınlarda meme ve rahim ağzı, kadın ve erkeklerde kolon kanseri taramaları yapılmaktadır. Meme, Servikal ve Kolorektal kanserler için Ulusal Kanser Tarama Standartları 2007 yılında, Ulusal Kanser Kontrol Programı ise 2009 yılında yayınlanmıştır. Programa göre; Meme kanserinin erken teşhisi için 40-69 yaş arası kadınlara iki yılda bir mamografi, 30-65 yaş arası kadınlara ise beş yılda bir rahim ağzı kanseri erken teşhisi için smear ve HPV-DNA testi yaptırmaları gerekmektedir. 50-70 yaş arası erkek ve kadınlarda iki yılda bir kapalı dışkı kan testi, 10 yılda bir kolonoskopi ve kolon kanseri taraması yapılmalıdır. TTB, geçmişte kanser tarama programının başarısızlıkla sonuçlandığını ve tartışılması gerektiğine işaret ederek, “Pandemi sürecinde tarama yapılamadı ve ardından 2022 yılı boyunca HPV için kit sıkıntısı yaşandı. Aynı şekilde kit sorunu da gündeme geldi. GGK testi açısından deneyimli, dağıtılan kitlerde de sorunlar yaşandı. Ancak 2023 yılı itibariyle bu durum içinden çıkılmaz bir hal aldı.
HPV Aşısı Uygulamasına Devam Yok Açıklamalar
Ulusal aşılama programında HPV aşısına yer vermeyen ülkemizde rahim ağzı kanserini önlemenin tek yolunun HPV-DNA ve smear taramaları ile hastalığın erken saptanması olduğuna dikkati çeken TTB, “Durum bu iken, daha önce kullanılan kitler kullanımdan kaldırıldı ve yerli üretim kitler kullanılmaya başlandı. Teşhis maliyeti konusunda soru işaretleri olan bu kitler, kullanımda da zorluklara neden oldu. Ocak-Mart ortasında sonuçları negatif çıkan kişiler tekrar numune vermeye davet edildi ve sonuçlarla ilgili tutarsızlıklar ortaya çıktı. ASM, taramak için bir kişi gerektirir ‘ KETEM veya KETEM ‘ Bu kişileri inanç ilişkisine davet etmek sorun iken, bu kişilerin tekrar taramaya gelmesi ayrı bir sorun, iki yıldan önce alınan numunenin sisteme kabul edilip edilmeyeceği de ayrı bir sorun. Ayrıca yeni uygulamada smear değerlendirmesi kaldırılmıştır. Hatta maliyet-etkinlik açısından daha uygun olan HPV aşısının uygulanması için bazı açıklamalar yapılmış; ama devam etmedi” dedi.
Meme Kanserinde Mamografi Tarama Değerlendirmesi
Ülkemizde meme kanserinin kadınlarda en sık görülen kanser türü olduğunun belirtildiği açıklamada şu konulara yer verildi: “Bu nedenle mamografi ile tarama çok önemli. Yıllardır mamografi okumaları tek merkezden yapılırken bu yıl itibari ile 10 gün olan sonuç alma süresi 3 aya çıktı. Son haberimiz, Sağlık Bakanlığı’nın mamografi okumalarını tek bir merkez yerine il bazında yapma eğiliminde olduğudur. Bu sadece çift-kör değerlendirmeyi ortadan kaldırmayacak, iller arasında uyumsuzluklar da yaratacaktır.”
Kanser Tarama Programları Kapsayıcı Olmalı!
TTB kanser taramalarından yapılan açıklamada, “Bir diğer sorun da sağlık kayıt sistemlerinin birbirini görmemesi. Rastgele bir sağlık kuruluşuna başvuran kişi, ulusal kanser kontrol programında yer alan hastalıkların taramaları hakkında bilgilendirilip taramaya yönlendirilirken bu fırsat kaçırılmaktadır. Kanser tarama programları, hedef kitleyi kapsadığı sürece hastalık ve ölümleri önlemektedir. Ülkemizde sağlık sisteminin yapısal sorunları nedeniyle koruyucu sağlık hizmetleri toplum temelli ve kapsayıcı olmaktan uzaktır. Kanser tarama programlarının kapsamı zaten yetersizken, HPV tarama kiti sorunu yetersiz numune nedeniyle kişilerin tekrar aranması, mamografi sonuçlarının geç bildirilmesi gibi sorunlarla daha da büyümektedir.
Deprem Bölgelerinde Kanser Taramalarına Başlanmalıdır!
6 Şubat ve 20 Şubat depremlerinin üzerinden 2 aydan fazla zaman geçmesine rağmen bölgede sağlık hizmetlerinin sunumunun hala beklenen düzeyde olmadığını belirten TTB, “Kadın kanserleri tarama programının gündeme geldiğini düşündürüyor. depremden etkilenen bölgelerde neredeyse hiç verilmez. Ne yapılabilir? Kısa vadede depremden etkilenen iller dikkate alınarak ülke genelindeki mevcut aksaklıkların nedenlerinin hızlı bir şekilde tespit edilmesi ve analiz önerileri ile birlikte sorunların çözüme kavuşturulması gerekmektedir. Uzun vadede kanser tarama programlarının başarılı olabilmesi için birinci basamak sağlık hizmetlerindeki parçalı yapının ortadan kaldırılması ve kanser tarama programlarının bütüncül bir yaklaşımla toplumdaki hedef kitlenin ulaşabileceği kabul edilebilir standartlara getirilmesi gerekmektedir. . (BSHA-Bilim ve Sağlık Haber Ajansı)
